Gezien op 13 maart 2019, 13:45 in Alamo Lamar A te Austin, TX; IMDB / Letterboxd.
Dit is een must-see documentaire voor iedereen die dweept met wereldverbeteraars, of ze nu Greta Thunberg of Elon Musk heten. Er komt misschien een dag waarop je zal zeggen: "Hoe heb ik me zo in die persoon kunnen vergissen?"
Ik herinner me nog levendig hoe Elizabeth Holmes, de jonge, vrouwelijke CEO van Theranos, overstelpt werd met de grootste lofbetuigingen. Zij zou de medische sector helemaal "disrupten" met haar technologie om op basis van één druppel bloed veel goedkoper dan eender welke concurrent honderden testresultaten te produceren waar de traditionele methoden meerdere busjes bloed voor nodig hebben. Investeerders waren wild van haar en op een bepaald moment werd Theranos gevalueerd op 9 miljard dollar... tot bleek dat alles wat Elizabeth Holmes beweerde fake was en het bedrijf plots minder dan niets waard was.
Je zit deze documentaire uit als een thriller, met dat verschil dat alles waargebeurd is. Beetje bij beetje wordt ontrafeld hoe het bedrog is kunnen ontstaan. We zien mensen die uitleggen hoe ze vooraf al waarschuwden dat wat Elizabeth beweerde gewoonweg onmogelijk was. Helaas werden die niet gehoord omdat Elizabeth Holmes zich wist te omringen door zeer betrouwbare figuren die echter over te weinig wetenschappelijke kennis beschikten om de beweringen van de charismatische vrouw in vraag te stellen. Werknemers werden vakkundig afgedreigd door topadvocaten als ze het waagden informatie over het bedrog publiek te maken. Eén van die mensen komt helaas niet aan bod: hij pleegde zelfmoord na een zware depressie.
Wat ik ook fascinerend vond aan deze documentaire, is dat Elizabeth Holmes niet als moedwillige oplichtster of crimineel wordt opgevoerd. Net zoals haar held, Steve Jobs, leefde ze in een Reality Distortion Field. Als je haar aan een leugendetector zou leggen en zou vragen of ze fraude pleegde, dan zou ze dat kunnen ontkennen zonder dat de leugendetector een krimpt geeft. In haar hoofd deed ze wat juist was voor de maatschappij. In haar hoofd was ze de wereld aan het verbeteren. In haar hoofd was ze echter ook een beetje ziek, zo wordt niet met zoveel woorden gezegd, maar het moet wel duidelijk zijn voor de oplettende kijker.
Dit is wat men een "cautionary tale" noemt. Ik hoop dat zij die ooit dweepten met Elizabeth Holmes er iets uit geleerd hebben. Ik zie met lede ogen aan hoe mensen die niets van wetenschappen weten, meer en meer uitspraken doen op basis van wetenschappelijke studies die eigenlijk het adjectief "wetenschappelijk" niet waard zijn. Zelfs gediplomeerde academici hechten soms meer belang aan hun persoonlijke wetenschappelijke opinie dan aan wetenschappelijke feiten; dat kan niet anders dan tot catastrofes leiden, maar kan een documentaire zoals "The Inventor" hen dat laten inzien?
Ik vrees ervoor.